Welkom
Votum & groet
Zingen: Schrijvers voor gerechtigheid, Welkom in Gods huis
Gebed
Bijbellezing: Lucas 4: 14-22
Preek
Zingen: Sela, Als alles duister is
Avondmaal
Collecte 1. Diaconie 2. kerk
Zingen: Lied 425/Vervuld van uw zegen
Zegen
Lucas 4: 18-19
[1] Is onze Heer Jezus de enige die 2024 wel ziet zitten? Een van de eerste dagen van het eerste jaar van Jezus’ optreden in Israël beschrijft Lucas in Lucas 4. En volgens Lucas 4 begint de Heer Jezus zijn werk op die dag met het lezen van woorden van Jesaja, die Hij toepast op zichzelf. Hier ben Ik – waarom? Hier ben Ik – om een genadejaar van de Heer uit te roepen. En ik snap dat het een hele sprong is van die zeg maar nieuwjaarsdag in Nazareth naar deze eerste zondag van het nieuwe jaar vandaag, maar ik heb onze Heer zijn woorden nergens horen herroepen. Volgens mij zijn we vrij om zijn woorden ook in 2024 vrijmoedig toe te passen. Vandaar mijn vraag: is onze Heer Jezus de enige die 2024 wel ziet zitten?
[2] Want als ik de kranten mag geloven en de talkshows en facebook en x, dan ziet het er niet goed uit voor de wereld en voor ons. Er is veel eenzaamheid. Er zijn veel financiële zorgen. Er is een woningcrisis en een stikstofcrisis en een landbouwcrisis en misschien vergeet ik er ook nog wel een paar. Er zijn oorlogen in het nieuws en er zijn nog meer oorlogen niet in het nieuws. En dan heb ik het nog niet over wat er kan leven in jouw hart, met welke zorgen jij een nieuw jaar bent begonnen. Geen prettig jaar, het nieuwe jaar. Gaat dit überhaupt wel een jaar van de Heer worden? Kun je de woorden van de Heer hier wel aanhalen, dat een jaar met Hem een genadejaar van de Heer gaat zijn? Wel, we hebben weer even de tijd vanmorgen. Laten we luisteren naar wat Jezus zegt.
[3] Dit is de profetie die volgens Jezus is uitgekomen. ‘De Geest van de Heer rust op Mij, want Hij heeft Mij gezalfd. Om aan armen het goede nieuws te brengen, heeft Hij Mij gezonden, om aan gevangenen hun vrijlating bekend te maken en aan blinden het herstel van hun zicht, om onderdrukten hun vrijheid te geven, om een genadejaar van de Heer uit te roepen.’ Om een goed idee te krijgen van wat Jezus dan zegt over zichzelf, doe je er goed aan eerst te kijken naar hoe die woorden oorspronkelijk bedoeld zijn. Het zijn woorden uit de boekrol van Jesaja. En let op: het zijn woorden uit een tijd, die werkelijk donker was.
[4] Stel je voor, dat God tegen jou had gezegd: jij gaat dit jaar de loterij winnen. Stel je voor dat God tegen jou had gezegd: ik zegen jou met kinderen om je heen. Stel je voor dat God tegen jou had gezegd: hier heb je mijn adres, hier kun je me vinden, gegarandeerd. Nou, al die dingen, die had God tegen Israël gezegd. Het land dat Hij ze gaf was een lot uit de loterij, zij en hun kinderen konden er leven in overvloed en onbezorgd en in Jeruzalem stond de tempel, de troon van God. En ieder jaar met Pasen wist je dat je het je buurman kon toezeggen: een gelukkig nieuwjaar! De Heer ziet het met ons zitten!
Maar ondanks al Gods beloften was het verkeerd met ze afgelopen. Tempel verwoest, land een puinhoop, de mensen ontvoerd. En samen met de profeten hadden ze uitgeknobbeld wat er gebeurd was. Dat het niet aan Gods beloften had gelegen. Maar aan hun eigen egoïsme. Aan hun eigen beschadigen van de mensen om hen heen. Aan hun eigen negeren van God. Vandaar die ellende. Omdat het ons niet gelukt is God lief te hebben boven alles en onze buurman als onszelf. En nu zijn we in een moeras verzeild geraakt, waar we ons niet zelf uit omhoog gaan trekken. Wat nu?
[5] Maar dan op een morgen kijkt de profeet Jesaja in de spiegel en hij weet dat God hem niet heeft losgelaten en hij weet dat God hen niet heeft losgelaten. ‘De Geest van de Heer rust op mij, want Hij heeft mij gezalfd. Hij heeft mij gezonden om een genadejaar van de Heer uit te roepen.’ God heeft ons niet vergeten. Integendeel, zijn Geest, dat is de kracht van God die alles draagt wat leeft, dat is de kracht van God die leven gaf in het begin, die kracht van God, daarmee komt Hij Jesaja en ons allemaal inwrijven. Die Geest alleen al bewijst: God laat ons niet los.
Maar als je dan denkt dat het in de kerk om de Geest van God en dus om geestelijke dingen gaat, dan heb je het helemaal mis. Het gaat in de kerk niet om geestelijke dingen. Dat wil zeggen: het gaat in het geloof om gewone dingen, die vervolgens geestelijke dingen blijken te zijn. Maar dan wel als gewone dingen. Als Jesaja het weer op zijn heupen mag krijgen als profeet van de Heer, dan is dat – goed nieuws voor armen. Geloof me, goed nieuws voor armen, dat is gewoon dat je geld in handen krijgt, een dak boven je hoofd en kleding en eten en drinken. En vrijlating bekend maken aan gevangenen, dat is dat ze daar in Babel en overal te horen krijgen dat ze niet langer vastzitten, maar naar hun eigen huis mogen gaan. En herstel van zicht voor blinden is dat ze het licht van de zon weer mogen zien en vrijheid voor onderdrukten is echte vrijheid voor echte onderdrukten. Allemaal zo materieel als het maar kan. En als ‘zo materieel als het maar kan’ tegelijk super geestelijk. Want: zo ziet een genadejaar van de Héér eruit.
Ik heb dit vaker benoemd, maar wanneer de profeten in Israël het hebben over de tijd na de ballingschap, dan zien ze altijd meer moois dan toen werkelijkheid werd. Voor een deel is wat Jesaja voorzag uitgekomen, bevrijding, herstel, voorspoed. Voor een deel ook niet. In de vier, vijf eeuwen na Jesaja was iedere Jood die zijn boekrol hoorde voorlezen dan ook steeds weer bij God uitgekomen: Heer, als dit is wat U met ons voorhebt, hoe dan, wanneer dan? -En het is precies die vraag die door onze Heer Jezus beantwoord wordt in die nieuwjaarspreek van Hem in Nazareth. [6] ‘Vandaag is de schrifttekst die jullie gehoord hebben in vervulling gegaan.’ Ik ben het die in de kracht van de Heer de wereld op stelten kom zetten. Vandaag is dag één van het genadejaar van de Heer. En zijn rijk zal geen einde hebben.
Reacties? Jezus claimt dat met Hem het genadejaar van de Heer is begonnen. Dus. Reacties? Misschien wel leerzaam is de reactie van de mensen toen, die Jezus live hoorden spreken. ‘Dat is toch de zoon van Jozef,’ zeiden ze. De mensen toen vonden zijn woorden te groot, zijn toon te aanmatigend, en toen Jezus er nog een schep bovenop deed door te vertellen dat Gods genadejaar ook ging gelden voor heidenen en vijanden, toen gingen ze over de rooie. Bijna hadden ze Jezus gedood, maar goed, Jezus is de zoon van God, dus die krijg je niet dood. Maar de reactie toen was: [7] U zegt teveel van Uzelf.
U zegt teveel. Teveel van Uzelf. Is dat misschien ook jouw reactie? [8] Moet je horen, het is één ding dat Hij het een en ander heeft laten zien, goed nieuws voor armen, vrijlating voor gevangenen, herstel van het zicht voor blinden, vrijheid voor onderdrukten. Hij heeft er wat van waargemaakt, dat moet je Hem nageven. Maar wat betekent dat voor vandaag? Wat betekent dat voor ons, voor het jaar 2024? Toen Hij bij ons was, was het alle dagen feest, maar nu is Hij weg… En Hij heeft zelf een keer met zoveel woorden gezegd: ‘Er komt een dag dat de bruidegom bij jullie wordt weggehaald, en dan is het je tijd om te vasten.’ Heeft Hij het nu waargemaakt, ja of nee? Ziet Hij dit nieuwe jaar nou eigenlijk zitten of niet?
Precies. Die vraag moet jij beantwoorden. En daar mag je van mij een jaar over doen en nog wel langer ook. Daar mag je je hele leven mee bezig blijven. Maakt Jezus zijn woorden waar of niet – dat is de vraag. Dit is zijn claim: in Mij komt God de wereld rechtzetten. Ja, geestelijk, prima hoor, maar niets is zo geestelijk als de werkelijkheid: weg met armoede, met slavernij, met ziekte, met gebrokenheid. God wil het niet. God wil leven, liefde, hoop, genade. En in Mij, zegt Jezus, laat God zien dat dat is wat Hij wil én in Mij maakt Hij er een onverwoestbaar begin mee. Is de claim van Jezus.
En nu zijn er twee verhalen over hoe het afliep. Het ene verhaal is dat Jezus weliswaar het een en ander heeft laten zien, maar dat aan het eind de mensen die vonden dat zijn woorden te groot en zijn toon te aanmatigend waren, dat aan het eind die mensen hebben gewonnen. Ze hebben Hem gedood en dus hebben ze met terugwerkende kracht bewezen dat dat hele zoon van God verhaal ook onzin was. [9] Dat is het ene verhaal van hoe het afliep met Jezus en als dat verhaal waar is, dan heb je gelijk. Dan wordt het helemaal niks met 2024. In dat geval zou ik zeggen: ga ervoor, voor jezelf, sla om je heen, haal naar je toe, want morgen ga je dood, morgen gaan we allemaal dood.
En er is een ander verhaal. Van dat Hij weliswaar dood ging, dat ontkent niemand, maar dat dit achteraf een onderdeel van Gods plan voor een nieuw begin was, een nieuwjaarsdag zoals we nog nooit hadden beleefd, omdat Hij donders wel de zoon van God was en voorbij de dood geestelijk, ja doei, als echt mens leefde, vrij en rijk, heel en gaaf. En dat verhaal houdt daar niet op, maar dat verhaal gaat verder met dat die Geest van God die op Hem rustte, dat Hij die kracht van leven van God gewoon doorgeeft aan iedereen die met Hem in contact komt. Dat jij dan deelt in dat leven van Hem. [10] In Hem laat God ons niet los. En dat niets jou kan lospeuteren van die liefde van Hem, armoede niet, gevangenschap niet, blindheid niet, onderdrukking niet. En ja, je hebt gelijk, die claim is veel te groot als je naar de donkere feiten kijkt. Maar loop naar de hel met je feiten. Ik ga in ’24 achter Jezus aan. Als Hij het met dit jaar ziet zitten, dan ik ook.
En ik begrijp dat Hij mij dan vriendelijk, want zo is Hij, maar dringend, want zo is Hij ook, uitnodigt en uitdaagt om de armen in mijn omgeving niet over het hoofd te zien, om geen gevangenbewaarder te zijn, maar een bevrijder voor de mensen om mij heen, om blinden te vertellen wat ik zie en te luisteren naar wat zij horen en voelen en ruiken en proeven, kortom, dat ik 2024 een aangenaam jaar laat zijn waar ik kan, een jaar van genade van de Heer. En ik weet dat het me zomaar bij de handen kan afbreken en jou ook en dat het allemaal prutswerk is in het licht van de eeuwigheid, maar ik geloof dat Jezus gekomen is om het werk van prutsers zoals jij en ik en het hart van prutsers zoals jij en ik en het leven van prutsers zoals jij en ik, aan te raken en te bevrijden en in het licht te zetten, gewoon, omdat het genadetijd is. En als Hij het zo met ons ziet zitten, dan ga ik niet moeilijk doen. Op het leven.
Amen.