Votum & groet
Zingen: Lied 216: 1, 2, 3/Dit is een morgen als ooit de eerste
De Tien Woorden
Zingen: DNP Psalm 85: 1, 3/Heer, U was liefdevol voor Israël
Gebed
Bijbellezing: Genesis 1: 1 – 2: 3
Zingen: DNP Psalm 148: 1, 2, 3/Zing halleluja, prijs de Heer
Preek Zondag 43
Zingen: Gezang 209: 1, 2, 3/U zij de glorie
Gebed
Collecte
Zingen: Gezang 256: 1, 2, 3, 4/Wonderwereld vol geheimen
Zegen
Zondag 43.
[1] Naar links… naar rechts… Zeg, dat is flauw, dat de dominee op de dag van de gemiste finale met een voetballiedje komt… Ik zal dat meteen rechtzetten. Ik wil het vandaag niet over voetbal hebben, ik wil het over waarheid hebben. [2] Wat is waar? De waarheid vinden lijkt haast net zo moeilijk als het EK winnen. De een zegt dit, de ander dat. De een zegt naar links, de ander zegt naar rechts. Neem bijvoorbeeld de verkiezingen in Engeland: de Engelsen zeggen en masse naar links! Maar een paar maand geleden hadden wij verkiezingen en hier zei iedereen naar rechts! En in Frankrijk zegt weten ze het al helemaal niet. Daar ging de helft naar links en de andere helft naar rechts. En wie heeft er dan gelijk? Wat is waarheid, als het over politiek gaat? Naar links? Naar rechts?
Maar misschien kan ik het met een ander voorbeeld wat concreter voor je maken. Straks ga je op vakantie met paps en mams in de auto en je weet nu al hoe dat gaat. [3] Daar sta je dan, op een stoffige T-splitsing midden in Frankrijk, of tenminste dat hoop je, want jullie zijn de weg kwijt. En mama zit aan het stuur en mama weet zeker: naar links! Maar papa zit op z’n IPhone en papa weet net zo zeker: naar rechts! Wat ga je dan doen? En papa zegt: het wetenschappelijke antwoord is dat we naar rechts moeten, kijk dan, dit is wat Google zegt. Maar mama laat zich niet uit het veld slaan en zegt: laten we erover stemmen! De meerderheid heeft gelijk! En jij? Jij duikt maar wat dieper weg in je Donald Duck…
Gelukkig hebben we hier tegenwoordig een oplossing voor. Wat is waarheid? [4] Nou, simpel: iedereen zijn eigen waarheid! En ik moet zeggen: ik kan me dat helemaal voorstellen. Ik heb ook overal een mening over. En ik vind ook wel dat ik vaak gelijk heb. Maar ja, jij ook, dus dat lost de problemen niet helemaal op. Naar links? Naar rechts? Daarom heb ik vandaag een ander antwoord en eigenlijk is dat andere antwoord een heel oud antwoord. Wat is waar? Naar links of naar rechts? Wat mij helpt is een verhaal. Een verhaal. [5] Want er is een verhaal, een waargebeurd verhaal. Een verhaal is een ding dat van woorden gemaakt is, met een begin, een midden en een eind. Een begin, een midden en een eind. Het begin is waar je vandaan komt, het eind is waar je naar toe gaat en in het midden, daar ben jij. Als je wilt weten wat je moet kiezen, kijk dan niet alleen naar links en rechts, kijk ook eens achter je en voor je.
Als christenen geloven we dat ons levensverhaal onderdeel is van het grote verhaal van onze geschiedenis met God. Zonet hebben we uit de Bijbel Genesis 1 gelezen. Misschien dacht je toen: waarom lezen we bij een preek die over waarheid gaat een verhaal over de schepping? Maar nu snap je dat we dat deden omdat dit is waar ons verhaal begint. Uit de geschiedenis van de schepping komen twee dingen naar voren die belangrijk zijn voor hoe wij tegen de wereld aankijken. Als eerste: deze wereld is door God geschapen en gewild. [6] Deze wereld is van God. En als tweede: de mens is geschapen als beeld van God. Dus [7] een mens is beeld van God. En ik weet dat het een grote sprong is van de schepping naar vandaag, van dat grote verleden naar de concrete ruzies en meningsverschillen die we nu hebben, maar ik wil graag uitleggen waarom het mij wel helpt die sprong af en toe te maken.
Als ik zeg: deze wereld is van God, dan geeft mij dat een soort van basaal vertrouwen. Iedereen mag honderd keer zijn eigen mening hebben vandaag, maar jij en ik en iedereen leeft in een wereld die door God is gewild. Wij zijn hier niet zomaar, wij hoeven niet eerst ons gelijk te halen, voordat we kunnen bestaan. Nee. Eerst was God er en God had zoveel liefde over, dat Hij een wereld maakt waaraan Hij zijn liefde kwijt zou kunnen. En zoals dat gaat met een kunstwerk van een grote artiest: je ziet aan elke pennenstreek, aan elk arrangement, dat hier een genie aan het werk is. Ik hoef mijn eigen waarheid, mijn eigen gelijk, niet uit mijn eigen binnenste te halen. De wereld is groter dan ik en de wereld is er al. Mijn verhaal is onderdeel van een veel groter verhaal. Dus even rustig.
En als ik zeg: een mens is beeld van God, als dat ook het begin van mijn grote verhaal is, dan snap je wel op welk spoor je dat zet. Als jij beeld van God bent, dan zegt dat iets over hoe jij bedoeld bent. Maar het zegt net zo hard iets over hoe een ander is bedoeld. En dat is precies waar ik naar toe wil. Als ik ruzie met iemand heb, dan denk ik al snel allemaal dingen over hem die ik echt niet op de preekstoel kan zeggen. Maar eigenlijk kan ik die dingen niet alleen op de preekstoel niet zeggen, maar ook in de kerk niet en in mijn huis niet en buiten ook niet. Want zo praat een beeld van God niet. En ook: zo praat je niet tegen een beeld van God. Als je echt op zoek bent naar de waarheid is het een goed idee om naar het grote verhaal te kijken. Waar kom je vandaan? En wat betekent dat als je ruzie hebt? Als je zoekt naar de waarheid?
Kijk naar het grote verhaal. Kijk naar het begin, het midden en het eind. Nu eerst het eind. [8] In de Bijbel is het eind van het verhaal… ja, wat is dat eigenlijk? Ik denk dat je er dit van kunt zeggen: aan de ene kant sluit het aan bij het begin. Want het begin was goed. Deze schepping is van God. Maar als je de bijbel leest over hoe de toekomst gaat zijn, dan is dat niet het enige. God wil een nieuwe wereld, maar dan een die beter is. Waar het niet meer mis kan gaan. Misschien kun je het vergelijken met een rups en een vlinder. Een rups is een leuk diertje, dat scharrelt wat rond over de grond, prima allemaal. Maar dan verstopt de rups zich in een velletje, verpoppen heet dat, en moet je eens kijken, dan komt hij tevoorschijn als een vlinder. Zoiets heet geloof ik transformatie. En God gaat deze hele wereld met jou en mij erbij transformeren, [9] een nieuwe wereld.En jongens, wat gaat dat mooi worden.
Dit is wat de Bijbel daarover zegt, in Openbaring 21: [10] ‘Ik zag een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Want de eerste hemel en de eerste aarde zijn voorbij, en de zee is er niet meer. Toen zag ik de heilige stad, het nieuwe Jeruzalem, uit de hemel neerdalen, bij God vandaan. Ze was als een bruid die zich mooi heeft gemaakt voor haar man en hem opwacht. [11] Ik hoorde een luide stem vanaf de troon, die uitriep: ‘Gods woonplaats is onder de mensen, Hij zal bij hen wonen. Zij zullen zijn volken zijn en God zelf zal als hun God bij hen zijn. Hij zal alle tranen uit hun ogen wissen. Er zal geen dood meer zijn, geen rouw, geen jammerklacht, geen pijn, want wat er eerst was is voorbij.’ Hij die op de troon zat zei: ‘Alles maak Ik nieuw!’’
[12] En wat moet jij hiermee als je een keus moet maken? Of als je ruzie hebt? Of als je de waarheid zoekt? Eigenlijk kun je dat zo zeggen: de waarheid die ik kies, sluit die aan bij de richting van Gods grote verhaal of gaat die daar tegenin? God wil deze wereld mooi en nieuw maken. Wees gerust: dat doet God, want dat kun jij niet. Maar in het klein, waar jij nu bent, jij met jouw gelijk, gaat jouw verhaal in de richting van die nieuwe wereld, die mooie wereld? Maakt jouw waarheid de wereld ook mooier? En als het over mensen gaat: brengt jouw waarheid de mensen om je heen een stapje bij God vandaan of een stapje dichter bij God? [13] Dit gaat over het doel van ons leven. Het doel is: dichter bij God. Leugens creëren een breuk met God. Waar is wat je dichter bij God brengt. Het doel.
Maar nu het midden. Want dat goede begin en dat nog mooiere eind, die vertellen niet het hele verhaal. We geloven en belijden dat het waar is, dat deze wereld van God is en dat Hij die goed heeft gemaakt. En we geloven dat Hij ervoor gaat zorgen dat het nog mooier gaat worden. Maar daartussenin zitten wij en daartussenin is het een puinzooi. [14] Een wereld van tranen en dood en rouw en jammerklacht en pijn. En leugens. En ruzie. En onwaarheid. Ik wil dat graag benadrukken, dat in het grote verhaal van de Bijbel dat middenstuk van het verhaal juist het stuk is waarin de dingen onhelder zijn, dubbelzinnig, raadselachtig. Dat je naar waarheid moet zoéken, dat je zomaar van mening verschilt, dat je elkaar zomaar niet kunt overtuigen, naar links, naar rechts: het hoort er allemaal bij en het hoort er helemaal bij, midden in het verhaal van God en ons. Heel verwarrend.
Maar middenin dat midden, midden tussen begin en eind, heeft God ons wel een handreiking gedaan, als het over waarheid gaat. En wat voor handreiking. In Johannes 1 staat: [15] ‘In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Het was in het begin bij God. Alles is erdoor ontstaan, zonder het Woord is niets ontstaan van wat bestaat. In het Woord was leven en het leven was het licht voor de mensen.’ Nou, dat is een soort hervertelling van het begin. En dan nu: [16] ‘Het licht schijnt in de duisternis en de duisternis heeft het niet in haar macht gekregen. […] Het Woord was in de wereld, de wereld is door Hem ontstaan en toch kende de wereld Hem niet. […] Wie Hem wel ontvingen en in zijn naam geloven, heeft Hij het voorrecht gegeven om kinderen van God te worden. […] Het Woord is mens geworden en heeft in ons midden gewoond, vol van genade en waarheid, [waarheid! Genade en waarheid!] [17] en wij hebben zijn grootheid gezien, de grootheid van de enige Zoon van de Vader. […] Niemand heeft ooit God gezien, maar de enige Zoon, die zelf God is, die aan het hart van de Vader rust, heeft Hem doen kennen.’ [18] Alleen bij Jezus kun je helderheid vinden. De waarheid: Gods liefde in Jezus.
Oké, waar brengt ons dat? Nou, als je dan weer eens een verschil van menig hebt met iemand en je staat tegenover elkaar met elk je eigen waarheid, kijk dan eerst eens naar links, nee, maakt niet uit, maar kijk [19] naar die naaste van je. We hebben ook Zondag 43 gelezen zonet, omdat het bij waarheid en leugen ook gaat over het 9de gebod en wat we daarin meekrijgen. Ik weet niet of je het weet, maar het 9de gebod is het eerste gebod waar je naaste met name genoemd wordt. ‘Leg over een ander geen vals getuigenis af.’ Die ‘ander’, geloof me, dat is je naaste. Dit gebod nodigt je uit om die naaste van je in de ogen te kijken en eerlijk met hem om te gaan. En die naaste van je, kan me niet schelen wie het is, is wel geschapen als beeld van God. [20] En Gods ideaal is dat die naaste van jou voor eeuwig bij Hem thuis gaat zijn. Dus aan jou de keus. Is je inzet: hoe breng ik jou dichter bij God, of is je inzet: hoe zorg ik dat ik win, koste wat kost. En geloof me, het gaat over de waarheid en de waarheid kan zijn dat je gaat ontdekken dat of die ander of jij ongelijk had. Waar het om gaat is dat je samen dichter bij God uitkomt.
En dat is stap twee. Stap één (naar links), zie je naaste voor wie zij is. Stap twee (naar rechts), [21] ga dan samen naar God. Samen, als dat kan. Of leg anders in je eentje je vragen aan God voor. Ik waarschuw je: het kan goed zijn dat God je nog even laat doorpuzzelen. Ook na de komst van Jezus Christus houdt onze wereld, het deel van het verhaal waar wij ons bevinden, nog heel veel onduidelijks en dubbelzinnigs. Het enige wat glashelder is, is dat God van ons houdt. Dat is de waarheid in Christus onze Heer. Maar wij zitten nog hier en onze zoektocht is vaak nog ploeteren. Maar dat is precies mijn punt. Ik vind dat christenen in het algemeen te snel zeggen: God wil dit, of: God vindt dat. Ik denk dan acuut: mag Hij dat misschien zelf weten? Moet je horen, wij weten wat God wil, het grote verhaal van schepping naar voleinding, met Jezus als het middelpunt. Glashelder. Maar hoe dat dan in concrete situaties uitpakt – wij zien pak hem beet 0,2% van de werkelijkheid, God ziet ook de rest en staat er dan nog boven ook. Dus als ik links vind en jij rechts, laten we luisteren naar elkaar en God vragen ons verder te helpen. Maar gebruik de naam van de Heer niet lichtvaardig, om jouw getuigenis kracht bij te zetten.
[22] Maar goed, met dat hele verhaal zitten we mooi nog wel vast op die achterbank in die warme auto op een stoffige T-splitsing midden in Frankrijk. Mama wil naar links, papa wil naar rechts. Als jij daar deze zomer zit op die achterbank, ik wil je even vertellen wat je dan moet doen en dat is dit: je kijkt je broertje of je zusje aan, je legt je Donald Duck weg en je zingt zo hard als je kan: naar links, naar rechts! En dan maar hopen dat papa en mama er de humor nog een beetje van kunnen inzien. Maar nee, weet je wat ik echt hoop? Dat papa en mama dan denken: wacht even, naar links [>], naar rechts [<], wat moet je ook alweer doen bij een ruzie of een verschil van mening? Denk eens aan het grote verhaal, het mooie verhaal over waar je vandaan komt [v]. En kijk dan eens naar de toekomst, waarnaar we op weg zijn [1]. En daar midden in zitten wij [o]. Maar zie je wat voor patroon we dan hebben? Links, rechts, verleden, toekomst, midden: het is het patroon van het kruis. [23] En midden in zitten wij. In onze dubbelzinnige wereld. Met alle grote politieke – en kleine alledaagse keuzes. Maar dit is waar: in dat midden is ook Christus. Zoek samen je antwoorden bij Hem.
Amen.